lundi 21 novembre 2011

Accueil > Les rubriques > Images > Leben met Water / Vivre avec l’Eau — Descartes Huis, Amsterdam

Leben met Water / Vivre avec l’Eau — Descartes Huis, Amsterdam

Afbeeldingen Hervé Bernard / Tekst Jean-Louis Poitevin

, Hervé Bernard et Jean-Louis Poitevin

Toutes les versions de cet article : [English] [français]

Simultaanvertaling

Jean-Louis Poitevin

Één eeuw geleden. De Seine trad uit haar oevers en Paris overstroomde. Sindsdien wacht men tot de volgende hoogwaterstand van de eeuw plaatsvindt. Maar de waarschijnlijkheid bleef een waarschijnlijkheid, en de volgende hoogwaterstand vond niet plaats. Ten minste, niet tijdens de eeuw die sindsdien voorbij is gegaan en die ons nu scheidt van dit zowel fabelachtige als tragische moment dat Paris verzwolgen door het water doorbracht. Nou ja, bijna verzwolgen.

Anniversaire de la crue de la Seine en 1910,photographie (c) Hervé Bernard 2009

Eau de Paris, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de waterdistributie in de Franse hoofdstad, stelde Hervé Bernard voor om een hommage te brengen aan deze belangrijke gebeurtenis. Tegelijkertijd wil Eau de Paris op deze manier de publieke opinie bewust maken van deze risico’s die natuurrampen met zich meebrengen en waar we volledig van op de hoogte zijn, ook al lijken ze in ons bewustzijn op onwerkelijke scenario’s die regelrecht uit een sciencefictionroman afkomstig zijn.

Hervé Bernard is een adept van de “bewerkte fotografie”. Hij brengt namelijk opzettelijk elementen samen die heterogeen lijken en confronteert ze met elkaar op het bidimensionale oppervlak van het beeld. Zo bouwt Bernard zijn beelden op met behulp van de kracht van de bedrieglijke schijn van dromen. Hij probeert niet zozeer een precieze betekenis in de geest van de kijker te laten ontstaan, als in de beweging van het tot stand komen van het beeld aan te tonen dat deze ondersteund wordt door een andere, tegenovergestelde beweging, die de deconstructie van de eerste beweging bewerkstelligt, en die de realiteit beoogt.

Anniversaire de la crue de la Seine en 1910,photographie (c) Hervé Bernard 2009

In de werken van Hervé Bernard vormt alles een landschap. Dit betekent dat de manier waarop hij met beelden omgaat ervoor zorgt dat dit beeld een bijzondere, een vreemde, zelfs uitheemse en niet direct menselijke visie bevat. Zo weten we dat een landschap in het algemeen als natuurlijk wordt beschouwd wanneer we er geen enkel element van constructie in onderscheiden. Een landschap neemt een andere status aan wanneer we er de menselijke aanwezigheid minder in onderscheiden dan menselijke bouwsels als muren, paleizen, huizen, een wirwar van straten of pleinen met diverse monumenten.

Een natuurlijk landschap is inderdaad niet door mensenhanden geschapen. Een stedelijk landschap vormt daarentegen de vrucht van de menselijke wil en vasthoudendheid. We proberen er dus niet dezelfde tekens in te ontcijferen. In het natuurlijke landschap krijgen we het radicale geweld te zien van een wereld die de mens niet nodig heeft om te bestaan. In het stedelijke landschap ontcijferen we daarentegen de roep of zang waarmee de mens altijd al heeft geprobeerd deze ongastvrije wereld tot een vertrouwde plaats te maken.

De fotografie heeft het effect, ook al letten we er vaak niet op, om wat zij vastlegt tot iets vreemds te maken, of om precies te zijn, om ons het niet door de ogen van een ander, maar door de ogen van de ander te tonen. Deze ander bestaat niet, en toch zijn de beelden door een niet-menselijk oog vastgelegd en zien we dus allemaal het beeld dat een ander ziet wanneer we een foto bekijken.

Vivre avec l’eau /Leben met Water, photographie (c) Hervé Bernard 2011

Meestal bestaat het werk van de fotograaf eruit dit vreemde effect zo veel mogelijk verdoezelen, om een bepaald aspect van de wereld, gezien door dit almachtige, maar onverschillige oog van het objectief van het fototoestel, menselijker te maken. Hervé Bernard bewerkt de beelden vooral door middel van montage, deconstructie of reconstructie van ogenschijnlijk heterogene eenheden, waardoor het duidelijk wordt dat de fragmenten van de realiteit die samen het beeld vormen niet van de zelfde plaats of ruimte afkomstig zijn. Met deze werkwijze blijft hij benadrukken dat er geen verschil bestaat tussen natuurlijke- en stedelijke landschappen, wanneer ze door het onvermijdelijk vervormende prisma van het fototoestel gezien worden. Al is het bewustzijn van dit “optische effect” nog nauwelijks ontwikkeld, want we geloven allemaal dat een foto ons de werkelijkheid toont zoals zij is, begint zo’n bewustzijn zich echter toch op te leggen. De werken van Hervé Bernard werken hieraan mee door te tonen dat de vreemdheid, deze absoluut niet realistische dimensie van ieder beeld de voornaamste dimensie is, of zelfs zijn eigen dimensie.

De werken die hij exposeert zijn dus “bewerkte foto’s”, die door het oproepen van een ramp, Parijs onder water, humor oproepen maar ons tegelijkertijd bevangen met emotie. We zouden kunnen geloven dat ieder beeld een apocalyptisch visioen vormt, zij het dat ze tegelijkertijd een glimlach oproepen, of kunnen oproepen. Inderdaad, Hervé Bernard laat ons een buitenboordmotor en een meeuw in het Grand-Palais zien, een zwemmer op het Place de la Bastille, een standbeeld in de overstroomde Tuilerieën, een stortvloed die een metrotrap af komt tuimelen, ogen die teveel gehuild hebben op de kade van de Seine en die bijna opgeslokt worden door de overstroming die hun eigen tranen hebben veroorzaakt. We begrijpen dat deze apocalyptische visioenen op ironische en ludieke wijze worden gepresenteerd. We weten dat humor een manier vormt om de angst die onverwachte gebeurtenissen ons laten voelen tot bedaren te brengen, en Hervé Bernard weet hier met tact gebruik van te maken.

Anniversaire de la crue de la Seine en 1910,photographie (c) Hervé Bernard 2009

De structuur van zijn verhaal, die steunt op een denkbeeldige situatie die echter werkelijkheid zou kunnen worden, ontvouwt zich zonder eronder te bezwijken en vormt een reflectie over de huidige status van het beeld. Door het tonen van de verschillende mogelijke staten waarin de wereld zich zou kunnen bevinden, ensceneert hij de kloof tussen wat we weten en wat we geloven. Deze kloof is een trauma dat ons achtervolgt, net als de machteloosheid veroorzaakt door het feit dat wij alleen de wereld “in” het beeld kunnen veranderen.

Door ons tegelijkertijd het mogelijke en het onwaarschijnlijke te tonen, de niet-actuele en onwerkelijke waarheid die plotseling voor ons opdoemt, maakt Hervé Bernard de fotografie ontvankelijk voor de werkelijkheid, en dit op een zekerdere wijze dan zich er tevreden mee te stellen enkel getuige te zijn. Want de werkelijkheid die ieder beeld opjaagt is niet zozeer de naakte werkelijkheid, alswel het complexe tussenproduct dat we in onze hersenen laten ontstaan en waarvan de beelden simultaanvertalingen proberen te zijn.

Vivre avec l’eau / Leben met Water, photographie (c) Hervé Bernard 2011

Institut français, Descartes Huis, Vijzelgracht 2a 1017 HR Amsterdam
Entrée libre, Heures d’ouverture : du lundi au jeudi : 10:00 - 20:00 vendredi :10:00 - 17:00 samedi :10:00 – 13:00.

T 020 531 95 01 www.institutfrancais.nl

zie ook http://www.rvb-prod.fr/documents/ad...